Borderline – Emotie Regulatie Stoornis
Zorgvergelijker ziet dat de medische wereld een steeds grotere afkeer krijgt van begrippen als borderline persoonlijkheidsstoornis en borderline syndroom. Omdat deze te vaag en veelomvattend zijn en daarom is er een nieuwe term, welke vaak wordt gebruikt voor deze persoonlijkheidsstoornis. Dat naam van deze aandoening is Emotionele Regulatie Stoornis (ERS). Het zijn dus een aantal benamingen voor dezelfde persoonlijkheidsstoornis. De oorzaak, symptomen en behandeling worden besproken.
Verzamelnaam voor aandoeningen
De term borderline is dan ook eigenlijk een verzamelnaam die een aantal psychiatrische ziektebeelden vertegenwoordigt. Het ontstaan van de naam ‘borderline’ (ofwel grens) ligt in het feit dat borderline in eerste instantie werd gebruikt voor mensen met klachten welke tussen een neurose en psychose in zitten. Het is dan ook in géén van deze beide categorieën in te delen voor de behandelaars. De borderline-patiënt heeft vaak symptomen van beiden en is daarom moeilijk in een ‘hokje’ te plaatsen.
Dé 9 symptomen van borderline
Inmiddels is de omschrijving van de emotie regulatie stoornis een stuk nauwkeuriger geworden. Er is een hele beschrijving in de DSM IV (Amerikaans classificatiesysteem voor psychische aandoeningen) benoemd over wat het borderline syndroom inhoudt. Er zijn ook een negental symptomen erkend, die kenmerkend zijn voor borderline:
1. Verlatingsangst
Extreme angst om verlaten te worden door je geliefde partner, familie en vrienden. Deze angst kan zo beklemmend zijn dat zij hierdoor juist afwisselend mensen naar zich toe halen en weer afstoten uit angst om gekwetst te worden
2. Impulsiviteit
De borderliner is zeer impulsief in zijn/haar reacties op gebeurtenissen en handelen daar ook naar. Achteraf gaan ze pas nadenken over hun reactie. ‘Eerst doen en dan nadenken’ is een veel gehoorde uitspraak over hun handelen. Probeer niet het gedrag van een borderliner hierin te veranderen, want het ligt vast in zijn/haar psyche en deze poging tot hulp zal al snel worden ervaren als onbegrip omdat het simpele idee van knoop in de zakdoek nu eenmaal niet werkt.
3. Stemmingswisselingen
Het humeur kan binnen een seconde omslaan van heel vrolijk naar diep verdriet (al zal deze emotie verborgen worden waar mogelijk). Vaak liggen flashbacks of herinneringen hieraan ten grondslag die door kleine dingen in het dagelijkse leven naar boven komen. In de depressieve stemming zijn alcohol en verslavende middelen een gevaar omdat deze de emoties verveelvoudigen en dan automutilatie (zelfbeschadiging) en suïcidale neigingen ten gevolg kunnen hebben.
4. Gevoel van leegte
Het gevoel leeg te zijn, alleen in de wereld te staan is heel herkenbaar voor patiënten met borderline, zij voelen zich immers niet begrepen omdat de omgeving vaak heel anders reageert dan zijzelf. Zij beschrijven af en toe een diep gevoel van totale leegte.
5. Instabiele relaties
Vaak zijn de relaties (zowel op vriendschaps- als liefdesgebied) kortstondig en hevig. Reden hiervoor is het aanhalen en afstoten en de angst wéér iemand te verliezen. Daarnaast is het voor de borderliner vaak moeilijk om liefde te tonen, doordat zij hun emoties achter een muur hebben gestopt.
Vertrouwen en eerlijkheid zijn zeer belangrijke gegevens voor een borderliner en een goed bedoeld leugentje om bestwil wordt dan ook opgevat als het schaden van vertrouwen en zorgt voor direct afstoten.
6. Identiteitsstoornis
Alhoewel de vraag ‘wie ben ik nu eigenlijk’ voor niemand ooit beantwoord zal worden, weegt deze bij de borderliner extreem zwaar, omdat zij van mensen steeds te horen krijgen dat ze ‘raar’ reageren. Hierdoor gaan zij zichzelf al snel als een buitenstaander beschouwen en de vraag onderzoeken waarom zij reageren zoals zij reageren. Alhoewel is aangetoond dat dit waarschijnlijk meer met de hoeveelheid serotonine in de hersenen te maken heeft dan met hun persoonlijkheid, geeft dit toch een diep gevoel van onzekerheid over de eigen identiteit.
7. Suïcidale gedragingen
In periodes van depressie of psychose (vaak na gebruik van alcohol of andere verslavende middelen) kunnen periodes optreden waarin de borderliner geen zin meer heeft in het leven, de angst om anderen pijn te doen (met name mensen in de directe omgeving) legt een zware last op de schouders van de patiënt en kan af en toe teveel worden. Alhoewel ook vaak een schreeuw om aandacht aanwezig is (die wel serieus genomen moet worden!), pleegt naar schatting 9% van de borderliners uiteindelijk zelfmoord. Een uitvaartverzekering afsluiten is daarom vaak niet mogelijk.
8. Intense woede
De borderliner kan extreem kwaad reageren op onrecht (in hun ogen) en is op deze momenten niet aanspreekbaar. Het beste is hem/haar op deze momenten rust te gunnen, want alles wat op dat moment gezegd wordt is in zijn/haar ogen onredelijk en er zal een manier gevonden om het negatief op te vatten.
9. Dissociatie
De borderliner heeft vaak het gevoel buiten zichzelf te staan. Doordat zij de lijn naar hun emoties door hebben gesneden kunnen zij over zichzelf praten en ondertussen het gevoel hebben dat ze het over iemand anders hebben. Het bestaan van verschillende persoonlijkheden komt voor en zo kan het ook gebeuren dat ze dingen doen waar ze de volgende dag totaal geen benul van hebben.
Vergoeding zorgverzekering bij borderline
Symptomen van deze aandoening, welke vaak met angststoornissen en depressie gepaard gaan, zijn goed te onderdrukken. Behandeling bestaat uit therapie in combinatie met gebruik van medicijnen zoals citalopram. Je eigen zorgverzekeraar, of wanneer je nog geen 18 jaar bent de zorgverzekering van je ouders, zorgt voor de financiële afhandeling.
Het maakt niet uit welke zorgverzekeraar je kiest, de opgenomen medicijnen en psychische ondersteuning zijn in iedere basisverzekering hetzelfde. Bij het overstappen van zorgverzekering hoef je daar dus geen rekening mee te houden.
Vergelijk de zorgverzekeringen
Overstappen van zorgverzekeringWat zijn de oorzaken van deze stoornis?
Over de oorzaken van de stoornis is veel geschreven en als ik probeer dit samen te vatten is er een biologische aanleg, die door ingrijpende gebeurtenissen naar boven kan komen. Deze (erfelijke) aanleg voor impulsiviteit ligt volgens sommige experts in het serotoninegehalte in de hersenen en heeft daarnaast enige andere vooral neurologische oorzaken. Deze kenmerken worden ook in één adem genoemd bij veel eetstoornissen en verslavingen en het is dan ook niet verwonderlijk dat veel borderline-patiënten hier mee te kampen hebben.
De meeste mensen met borderline hebben een traumatisch verleden, waarbij men kan denken aan opgroeien in een ontwricht gezin, misbruik, verlies van naasten of bijvoorbeeld emotionele verwaarlozing. Hierdoor hebben veel borderliners te maken met een hechtingsstoornis en kunnen zij derhalve moeilijk langdurige relaties aangaan, vanwege hun angst om in de relatie teleurgesteld te worden (Het gevoel “weer” verlaten te worden zorgt ervoor dat ze moeite hebben mensen té dicht bij hun gevoelens te laten komen).
Het gevaar dat de patiënt hierdoor in een negatieve spiraal belandt is zeer groot, omdat hij/zij juist een grote behoefte heeft aan steun en contact, maar aan de andere kant de omgeving afschrikt door de gedragingen als gevolg van deze hechtingsstoornis en de daarbij behorende hevige stemmingswisselingen. Als de omstanders hierdoor afgeschrikt worden en het sociale leven rond de patiënt wegvalt, wordt de kans op verval steeds groter.
Welke behandelingen helpen?
Helaas is er weinig informatie over mensen bij wie alleen praten over borderline (wat helaas vaak bij veel instanties de meest intensieve behandeling vormt) de verschijnselen heeft verminderd. De meest positieve geluiden doen de ronde over verschillende vormen van psychotherapie. Volgens sommige onderzoeken zijn bij meer dan 50% van de mensen met een persoonlijkheidsstoornis de kenmerken na behandeling gedurende 16 maanden door een psychotherapeut verminderd aanwezig. De volgende behandelingen laten hoopvolle resultaten zien:
- Linehan-therapie
- Vaardigheidstraining emotie regulatie stoornis (VERS) behandeling
- Cognitieve gedragstherapie (CGT)
- Schema Focused Therapy
- EMDR, een behandeling om traumatische reacties uit te wissen. Dit met behulp van oogtherapie
Dit zijn behandelingen die duidelijke verbeteringen in de belevingswereld van de borderliner teweeg kunnen brengen.
Een schreeuw om aandacht
Als een borderline-patiënt in een voor hem of haar negatieve stemming zit (verdrietig, woedend of depressief) is een opvallend kenmerk dat deze veel aandacht nodig heeft. Doordat er een twijfel is of men zelf waardevol is, is er juist op dat moment van de omgeving bevestiging nodig dat dit zeker wel het geval is. Dit kan veel vergen van de omstander, omdat er op dat moment geen plaats is voor zijn gevoelens maar alleen voor die van de borderliner. Juist aan de omgeving klampt deze zich vast en de verlatingsangst maakt het extra moeilijk voor de omstander om grenzen te stellen en op sommige momenten ruimte voor zichzelf te scheppen.
Een borderliner die problemen uitstort vraagt om aandacht die op dat moment nodig is (ook al zal er soms gezegd worden dat het alleen om het vragen van advies gaat). De oorzaak van de vraag om aandacht is het gevoel onbegrepen te zijn en erkenning van zijn / haar problemen vinden.
Probeer als omstander vooral niet te sussen of te zeggen dat het wel meevalt en dat er positiever tegen het leven aangekeken moet worden op zo’n moment, want dan ontstaat het gevoel niet begrepen te worden en zal de patiënt de volgende keer nog verder gaan in de vraag om aandacht om zodoende het gevoel te krijgen wél serieus genomen te worden.
De beste weg lijkt om medeleven te tonen en te beamen hoe rot de situatie is. Vraag of je iets kunt doen, zodat ze zich serieus genomen voelt. Op het moment dat de gediagnostiseerde wat rustiger wordt kun je SAMEN op zoek naar oplossingen gaan.
Neem dus in alle gevallen de roep om aandacht WEL serieus, want anders kan de borderline-patiënt tien minuten later met opengesneden armen naast je staan.